علت درد دندان پانسمان شده چیست؟
گذراندن جلسه عصب کشی و پانسمان دندان می‌تواند نفس راحتی برای فرد باشد، اما این حس خوب گاهی با شروع درد کلافه‌کننده مختل می‌شود. اینجاست که سوال اصلی پیش می‌آید: آیا این درد طبیعی است؟ تجربه مقداری درد پس از پانسمان در چند روز اول معمولا طبیعی است. اما اگر این درد ادامه یابد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد. در این نوشته به بررسی دقیق دلیل درد دندان پانسمان شده می‌پردازیم و روش‌های تسکین درد دندان پانسمان شده را مرور می‌کنیم.
علت درد دندان پانسمان شده
درک علت درد دندان پانسمان شده اولین قدم برای مدیریت آن است. درد پس از درمان ریشه و قرار دادن پانسمان موقت، تا حدی قابل پیش‌بینی است. در طول فرایند عصب کشی، دندانپزشک بافت‌های داخلی دندان و کانال‌ها را به وسیله ابزارهای دقیقی تمیز می‌کند. این فرایند، حتی با وجود بی‌حسی کامل، نوعی دستکاری و تحریک در بافت‌های حساس اطراف ریشه (که بافت پریودنشیوم نامیده می‌شود) محسوب می‌شود. به همین دلیل، پس از رفع اثر داروی بی‌حسی، احساس درد تا ۲ یا ۳ روز آینده کاملا طبیعی تلقی می‌شود. این درد معمولا ماهیت گنگی دارد و با مسکن‌های معمولی کنترل شده و خود به خود کاهش می‌یابد.
گاهی اوقات منشا درد، خود دندان نیست، بلکه لثه اطراف آن است. برای ایزوله کردن دندان حین عصب کشی و جلوگیری از ورود بزاق به کانال‌ها، دندانپزشک از ابزاری به نام «رابردم» (Rubber Dam) استفاده می‌کند. این وسیله که مانند یک گیره لاستیکی عمل می‌کند، ممکن است به لثه فشار وارد آورد و باعث التهاب و درد موقت در آن ناحیه شود. این نوع درد معمولا سطحی‌تر است و ارتباطی با ریشه دندان ندارد.
یک علت درد دندان پانسمان شده که بسیار شایع است و اغلب نادیده گرفته می‌شود، بلند بودن پانسمان است. ماده پانسمان در ابتدا خمیری است و فرمدهی آن به شکل دقیق دندان کمی دشوار است. اگر پانسمان حتی به اندازه کسری از میلی‌متر بلندتر از سطح سایر دندان‌ها باشد، هنگام جویدن یا حتی بستن ساده دهان، تمام فشار فک مستقیما به آن دندان و بافت‌های تحریک شده زیر آن وارد می‌شود. این فشار مداوم، درد را تشدید می‌کند. این درد معمولا هنگام غذا خوردن به اوج خود می‌رسد.
جهت خرید و اطلاع از قیمت باندینگ دندان کلیک کنید.
دلایل جدی‌تر درد دندان پانسمان شده
اگر درد دندان پانسمان شده شما پس از گذشت چند روز فروکش نکرد، یا حتی بدتر شد، دیگر نمی‌توان آن را به حساب التهاب طبیعی گذاشت. در این شرایط، باید احتمال وجود مشکلات اساسی‌تری را در نظر گرفت که نیازمند بررسی تخصصی توسط دندانپزشک هستند. نادیده گرفتن این دردها می‌تواند منجر به شکست کامل درمان ریشه و از دست رفتن دندان شود.
برخی از مهم‌ترین دلایل جدی درد عبارتند از:
- عصب کشی نامناسب: این یکی از بدترین سناریوها است. اگر دندانپزشک نتواند تمام کانال‌های ریشه را پیدا کند (برخی دندان‌ها کانال‌های فرعی یا آناتومی غیرمعمول دارند) یا مواد پرکننده به انتهای ریشه نرسد، باکتری‌ها و بافت‌های عفونی در محل باقی می‌مانند. این وضعیت باعث درد مداوم، ضربان‌دار و شدید می‌شود که به مسکن جواب نمی‌دهد.
- عفونت مجدد (نفوذ باکتری): پانسمان یک راه‌حل موقت است. این مواد حداکثر تا ۲ هفته (۱۴ روز) می‌توانند از دندان محافظت کنند. اگر بیمار برای ترمیم نهایی دندان (پر کردن دائم یا روکش) مراجعه نکند، پانسمان نفوذپذیر شده و باکتری‌های بزاق دوباره به کانال‌های تمیز شده نفوذ می‌کنند. این دلیل درد دندان پانسمان شده، معمولا چند هفته پس از درمان اولیه رخ می‌دهد.
- گیر غذایی: گاهی پانسمان به خوبی با دندان کناری تماس پیدا نمی‌کند. این فاصله باعث می‌شود ذرات غذا بین دو دندان گیر کرده، به لثه فشار بیاورند و باعث درد و التهاب شدید لثه در آن ناحیه شوند.
- شکستگی عمودی ریشه: در موارد نادر، ممکن است ریشه دندان در اثر فشار یا خود فرایند درمان دچار ترک یا شکستگی عمودی شده باشد. این درد معمولا شدید است و متاسفانه در این حالت، اغلب راهی جز کشیدن دندان وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی دو دندان جلو
تسکین درد دندان پانسمانشده
تا زمانی که به دندانپزشک مراجعه کنید یا دوره درد طبیعی ۳ روزه سپری شود، مدیریت درد در خانه اهمیت دارد. هدف از تسکین درد دندان پانسمان شده، قابل تحمل کردن شرایط است، نه درمان قطعی مشکل. اگر درد شما شدید، ضربان‌دار یا همراه با تورم است، اولین قدم باید تماس فوری با دندانپزشک باشد.
رایج‌ترین روش، استفاده از داروهای مسکن است. دندانپزشک شما احتمالا داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن را تجویز کرده است. این داروها انتخاب‌های بهتری نسبت به استامینوفن ساده هستند، زیرا علت درد دندان پانسمان شده اغلب التهاب است و این داروها مستقیما التهاب را هدف قرار می‌دهند. دارو را باید طبق دستور و در فواصل زمانی معین (مثلا هر ۶ یا ۸ ساعت) مصرف کنید، نه اینکه منتظر بمانید تا درد شدید شود و بعد دارو بخورید.
اگر درد همراه با التهاب لثه (ناشی از رابردم) یا تورم در محل تزریق بی‌حسی است، استفاده از کمپرس سرد می‌تواند کمک کننده باشد. یک کیسه یخ یا مقداری یخ خرد شده را در حوله‌ای نازک بپیچید و برای دقایقی کوتاه (حدود ۱۰ دقیقه) روی گونه، در ناحیه دندان دردناک، قرار دهید. این کار را می‌توانید با فواصل زمانی تکرار کنید. سرما به انقباض عروق و کاهش التهاب کمک می‌کند.
جهت تهیه خمیر پروفیلاکسی از کافه دنیتست کلیک کنید.
درمان درد دندان پانسمان شده
روش‌های تسکین، موقتی هستند. درمان درد دندان پانسمان شده به طور قطعی، کاملا به علت درد دندان پانسمان شده بستگی دارد. دندانپزشک ابتدا باید تشخیص دهد که مشکل از کجاست. آیا درد طبیعی است یا نشانه‌ای از یک مشکل جدی؟
اگر مشکل صرفا بلند بودن پانسمان باشد، درمان بسیار ساده است. دندانپزشک در چند ثانیه و بدون نیاز به بی‌حسی، سطح پانسمان را به وسیله فرز کمی کوتاه و تنظیم می‌کند. بیمار معمولا بلافاصله پس از این تنظیم، احساس راحتی می‌کند.
اگر مشکل گیر غذایی باشد، پانسمان اصلاح یا تعویض می‌شود تا تماس مناسبی با دندان مجاور برقرار کند. اما اگر دلیل درد دندان پانسمان شده، عصب کشی ناقص یا عفونت مجدد باشد، درمان جدی‌تر است. در این حالت، دندانپزشک باید پانسمان را بردارد و فرایند «عصب کشی مجدد» (Retreatment یا ری‌اندو) را انجام دهد. این کار شامل خارج کردن مواد قبلی، شستشوی مجدد و کامل کانال‌ها و پر کردن دوباره آن‌ها است. این فرایند معمولا تخصصی‌تر و زمان‌برتر از عصب کشی اولیه است.
در صورتی که عفونت گسترده باشد یا آبسه ایجاد شده باشد، ممکن است مصرف آنتی بیوتیک در کنار درمان ریشه لازم باشد. البته باید دانست که آنتی بیوتیک به تنهایی هرگز مشکل ریشه را حل نمی‌کند و فقط عفونت را موقتا کنترل می‌کند. در سناریوی بد، یعنی شکستگی عمودی ریشه، هیچ درمانی جز کشیدن دندان وجود نخواهد داشت.
برای اینکه بدانید تا چند ساعت بعد از پانسمان دندان نباید چیزی خورد، مقاله آن را با کلیک روی آن بخوانید.
درمان درد دندان پانسمان شده در خانه
علاوه بر مصرف مسکن که توسط پزشک تجویز شده، چند اقدام خانگی ساده می‌تواند به مدیریت اوضاع و کاهش درد کمک کند. یکی از بهترین و قدیمی‌ترین روش‌ها، شستشوی دهان با آب نمک ولرم است. یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم (نه داغ) حل کنید و روزی چند بار در دهان بگردانید، مخصوصا اطراف دندان پانسمان شده. آب نمک یک ضدعفونی کننده ملایم است و محیط دهان را تمیز نگه داشته و به کاهش التهاب لثه کمک می‌کند.
برخی افراد تصور می‌کنند دندان پانسمان شده را نباید مسواک زد، که این اشتباه بزرگی است. باید اطراف دندان را به آرامی و با احتیاط مسواک زد تا از تجمع پلاک و مواد غذایی جلوگیری شود. تجمع پلاک خودش می‌تواند باعث التهاب لثه و درد شود. همچنین استفاده از ژل‌های بی‌حسکننده موضعی که در داروخانه‌ها بدون نسخه موجود است، می‌تواند برای چند ساعت درد را به صورت موضعی آرام کند.
باید مجددا تاکید کرد که اینها «درمان» قطعی نیستند، بلکه روش‌های کمکی برای تسکین درد دندان پانسمان شده هستند. اگر علت درد دندان پانسمان شده عفونت داخلی ریشه یا عصب کشی ناقص باشد، هیچکدام از این روش‌ها مشکل را ریشه‌کن نخواهند کرد و مراجعه به دندانپزشک الزامی است.
پس از پانسمان دندان چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
پانسمان دندان یک ترمیم موقت و بسیار شکننده است. هدف آن فقط بستن حفره دندان تا جلسه بعدی و جلوگیری از ورود باکتری‌ها است. مراقبت صحیح از آن در این بازه زمانی کوتاه، برای موفقیت کل درمان عصب کشی بسیار مهم است. سهل‌انگاری در این چند روز می‌تواند تمام زحمات دندانپزشک و هزینه‌ای که کرده‌اید را هدر دهد. علت درد دندان پانسمان شده گاهی اوقات ناشی از همین مراقبت نادرست است.
در ادامه به موارد مهمی که باید رعایت کنید اشاره می‌کنیم:
- صبر کنید: حداقل تا ۱ الی ۲ ساعت پس از پانسمان از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. ماده پانسمان برای سفت شدن کامل به این زمان نیاز دارد.
- با آن نجوید: به هیچ وجه با سمتی که دندان پانسمان شده دارد، غذای سفت (مانند آجیل، ته دیگ، یخ) نجوید. دندان عصب کشی شده ساختار خود را از دست داده و شکننده است و پانسمان نیز استحکام کافی برای جویدن ندارد.
- بهداشت را رها نکنید: مسواک زدن و نخ دندان کشیدن (البته با احتیاط فراوان در ناحیه پانسمان) را ادامه دهید.
- مهم‌ترین مورد (زمان): پانسمان فقط ۱۴ روز (دو هفته) دوام دارد. این ماده پس از این مدت، خاصیت آب‌بندی خود را از دست می‌دهد و نفوذپذیر می‌شود. باید قبل از تمام شدن این مدت، برای ترمیم نهایی (پر کردن دائم یا روکش) به دندانپزشک مراجعه کنید.
- اگر افتاد: در صورت افتادن پانسمان، حتی اگر درد ندارید، فورا با مطب تماس بگیرید. خالی ماندن دندان حتی برای یک روز، راه را برای ورود میلیون‌ها باکتری به کانال‌های تمیز شده باز می‌کند و خطر شکست درمان را به شدت بالا می‌برد.
جمع بندی
درد پس از پانسمان دندان می‌تواند تجربه‌ای نگران کننده باشد. مهم است که بدانیم مقداری درد در ۲ تا ۳ روز اول طبیعی است و با مسکن‌های تجویزی کنترل می‌شود. اما علت درد دندان پانسمان شده همیشه به این سادگی نیست. دردهایی که هنگام جویدن رخ می‌دهند (احتمالا به دلیل بلندی پانسمان) یا دردهای مداوم و شدید (که نشانه عفونت یا درمان ناقص هستند) باید جدی گرفته شوند. درمان درد دندان پانسمان شده به تشخیص درست بستگی دارد. مهم‌ترین اقدام شما پس از پانسمان، رعایت بهداشت، فشار نیاوردن به دندان و از همه مهم‌تر، مراجعه به موقع برای ترمیم نهایی قبل از ۱۴ روز است تا از شکست درمان جلوگیری کنید.
جهت خرید و اطلاع از قیمت خمیر پانسمان دندان کلیک کنید.
سوالات متداول
- آیا پانسمان دندان، درد دارد؟
خود فرایند گذاشتن پانسمان دردی ندارد، چون دندان یا بی‌حس است یا عصب کشی شده. اما درد پس از آن، به دلایل التهاب بافت‌های اطراف که در مقاله توضیح داده شد، ممکن است تا چند روز طبیعی باشد.
- اگر درد پس از چند روز بیشتر شد، چه باید کرد؟
این یک نشانه هشدار است. درد طبیعی باید کاهش یابد، نه افزایش. افزایش درد می‌تواند نشانه عفونت، عصب کشی ناقص یا بلند بودن پانسمان باشد. باید فورا با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
- تفاوت بین درد طبیعی بعد از پانسمان و درد نشانه‌دار (عفونی) چیست؟
درد طبیعی خفیف تا متوسط است، به مسکن جواب می‌دهد و طی ۲ تا ۳ روز کم می‌شود. درد عفونی معمولا شدید، ضربان‌دار، مداوم است، به مسکن خوب جواب نمی‌دهد و ممکن است با تورم همراه باشد.
- اگر پانسمان دندانم افتاد، آیا باید درد داشته باشد؟
افتادن پانسمان لزوما دردناک نیست، چون دندان عصب کشی شده است. اما خطر اصلی، درد نیست؛ خطر، ورود فوری باکتری‌ها به کانال‌های تمیز شده و ایجاد عفونت است. باید فورا برای گذاشتن پانسمان جدید مراجعه کنید.
کافه دنتیست، به عنوان مرجع تخصصی ارائه دهنده بهترین لوازم پزشکی در ایران، صمیمانه از همراهی شما تا پایان این مقاله سپاسگزار است.
نظرات کاربران
نظر خود را بنویسید