پالپکتومی چیست و چه تفاوتی با پالپوتومی دارد؟

وقتی دندانپزشک از اصطلاح پالپکتومی استفاده می‌کند، ممکن است نگرانی‌هایی برای شما ایجاد شود، به خصوص اگر پای سلامت دندان کودکتان در میان باشد. اما این درمان دقیقا چیست و چرا گاهی بهترین راه برای حفظ یک دندان آسیب‌دیده است؟ بسیاری این درمان را با عصب‌کشی اشتباه می‌گیرند، در حالی که تفاوت‌هایی میان آن‌ها وجود دارد. هدف این نوشته، پاسخ به تمام سوالات شما درباره این موضوع است. ما به شما نشان می‌دهیم که پالپکتومی دندان چیست، چه زمانی به آن نیاز پیدا می‌کنید و چگونه به حفظ دندان کمک می‌کند. پس با ما همراه باشید تا با آگاهی کامل، بهترین تصمیم را برای سلامت دهان و دندان خود یا فرزندتان بگیرید.

پالپ چیست؟

برای درک بهتر هر درمانی، ابتدا باید با ساختار دندان آشنا شویم. در مرکز هر دندان، بخشی نرم و زنده به نام “پالپ” قرار دارد. این بخش که با لایه‌های سخت‌تری مانند مینا و عاج محافظت می‌شود، در واقع هسته دندان است و از رگ‌های خونی، اعصاب و بافت‌های همبند تشکیل شده است. وظیفه اصلی پالپ، رساندن مواد مغذی برای رشد دندان در دوران کودکی و همچنین اطلاع‌رسانی از طریق حس درد در مواقع بروز مشکلاتی مانند پوسیدگی است. به زبان ساده‌تر، پالپ بخش زنده و حساس دندان شماست. وقتی پوسیدگی یا شکستگی از لایه‌های محافظ عبور کند و به این بخش برسد، عفونت و التهاب ایجاد شده و درد شدیدی را به همراه خواهد داشت.

همچنین برای خرید آلژینات با قیمت مناسب کلیک کنید.

پالپکتومی چیست؟

حالا به پرسش اصلی می‌رسیم: پالپکتومی چیست؟ این درمان، روشی برای نجات دندانی است که پالپ آن به طور کامل عفونی یا غیر زنده (مرده) شده است. در فرایند پالپکتومی، دندانپزشک تمام بافت پالپ را، هم از قسمت تاج (بخشی که در بالای لثه دیده می‌شود) و هم از قسمت ریشه (کانال‌های داخل استخوان فک)، به طور کامل خارج می‌کند. پس از تخلیه کامل، کانال‌های ریشه تمیز و ضدعفونی شده و سپس با مواد مخصوصی پر می‌شوند. این درمان اغلب برای دندان‌های شیری انجام میشود و به آن “عصب‌کشی دندان شیری” هم می‌گویند، اما برای دندان‌های دائمی نیز کاربرد دارد. هدف نهایی، حذف کامل منبع عفونت و حفظ دندان در جای خود است تا از کشیدن آن جلوگیری شود.

همچنین اگر برایتان سوال است که سیمان دندان را از کجا تهیه کنیم به سایت کافه دنتیست مراجعه کنید.

در چه مواردی پالپکتومی لازم است؟

یک دندانپزشک زمانی تصمیم به انجام پالپکتومی دندان می‌گیرد که آسیب وارد شده به پالپ، غیرقابل بازگشت باشد. این وضعیت معمولا در شرایط زیر رخ می‌دهد:

• پوسیدگی بسیار عمیق: زمانی که پوسیدگی از مینا و عاج عبور کرده و تمام بخش پالپ را درگیر عفونت کرده باشد.
• آبسه دندانی: تشکیل کیسه‌ای از چرک در نوک ریشه دندان که نشان‌دهنده مرگ پالپ و گسترش عفونت به استخوان فک است.
• ضربه شدید به دندان: گاهی یک ضربه فیزیکی قوی می‌تواند باعث قطع خون‌رسانی به پالپ و در نتیجه مرگ آن شود، حتی اگر شکستگی مشخصی وجود نداشته باشد.
• درد شدید و خودبه‌خودی: دردهایی که شب‌ها شدت می‌گیرند یا بدون تحریک خاصی شروع می‌شوند، اغلب نشانه التهاب غیرقابل‌برگشت پالپ هستند.

تشخیص نهایی با معاینه دقیق و تهیه عکس رادیوگرافی توسط دندانپزشک انجام می‌شود تا مشخص گردد که آیا دندان برای پالپکتومی شرایط مناسب را دارد یا خیر.

اهمیت انجام پالپکتومی دندان شیری

شاید بپرسید چرا باید برای دندانی که قرار است بیفتد، این همه زحمت کشید؟ پاسخ این سوال در نقش مهم دندان‌های شیری نهفته است. پالپکتومی دندان شیری یک درمان بسیار بااهمیت است، زیرا دندان‌های شیری فقط برای جویدن غذا نیستند؛ آن‌ها نقش “فضا نگهدار” را برای دندان‌های دائمی دارند. اگر یک دندان شیری به دلیل عفونت زودتر از موعد کشیده شود، دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی حرکت کرده و مسیر رویش دندان دائمی زیرین را مسدود می‌کنند. این اتفاق در آینده باعث رشد کج و نامنظم دندان‌های دائمی و نیاز به درمان‌های پرهزینه ارتودنسی می‌شود. با انجام پالپکتومی، دندان شیری تا زمان طبیعی افتادن در جای خود باقی می‌ماند و این فضا را حفظ می‌کند.

برای اطلاع قیمت گلس دندانپزشکی کلیک کنید.

مراحل پالپکتومی دندان

فرایند پالپکتومی معمولا در یک یا دو جلسه انجام می‌شود و شامل مراحل مشخصی است. دانستن این مراحل می‌تواند از نگرانی شما بکاهد.

1. معاینه و عکس‌برداری: ابتدا دندانپزشک با عکس رادیوگرافی، وضعیت ریشه و میزان عفونت را بررسی می‌کند.
2. بی‌حسی موضعی: برای اینکه بیمار هیچ دردی احساس نکند، ناحیه اطراف دندان با تزریق ماده بی‌حسی، کاملا سر می‌شود.
3. ایزولاسیون دندان: معمولا از یک صفحه لاستیکی به نام “رابردم” برای جدا کردن دندان مورد نظر از بقیه دهان استفاده می‌شود. این کار از ورود بزاق به داخل دندان و همچنین از ورود مواد ضدعفونی‌کننده به دهان جلوگیری می‌کند.
4. تخلیه پالپ: دندانپزشک با ایجاد یک حفره دسترسی در تاج دندان، تمام بافت پالپ عفونی را از تاج و کانال‌های ریشه خارج می‌کند.
5. پاکسازی و ضدعفونی: کانال‌های ریشه با استفاده از ابزارهای مخصوص و محلول‌های شستشو، کاملا تمیز و ضدعفونی میشوند تا هیچ باکتری باقی نماند.
6. پر کردن کانال‌ها: پس از خشک کردن کانال‌ها، آن‌ها با یک ماده مخصوص پر می‌شوند. در پالپکتومی دندان شیری، این ماده قابل جذب است تا همزمان با تحلیل رفتن ریشه دندان شیری، خودش نیز جذب بدن شود.
7. ترمیم نهایی: در نهایت، دندان با یک ماده ترمیمی پر شده و معمولا برای محافظت بیشتر، با یک روکش مخصوص دندان‌های شیری (SSC) پوشانده می‌شود.

مراقبت های لازم پس از درمان پالپکتومی

پس از انجام پالپکتومی دندان، رعایت چند مورد ساده به بهبودی سریع‌تر و موفقیت درمان کمک می‌کند. ممکن است پس از برطرف شدن اثر بی‌حسی، کودک کمی احساس درد یا ناراحتی داشته باشد که معمولا با مسکن‌های تجویز شده توسط دندانپزشک کنترل می‌شود. بهتر است تا چند ساعت از خوردن غذاهای سفت و چسبناک خودداری شود و غذاهای نرم جایگزین گردند. رعایت بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باید مثل همیشه با دقت ادامه یابد. در صورت مشاهده تورم یا ادامه درد برای بیش از یک یا دو روز، حتما با دندانپزشک خود تماس بگیرید. این مراقبتها تضمین می‌کند که دندان ترمیم‌شده برای مدت طولانی کارایی خود را حفظ کند.

تفاوت پالپکتومی و پالپوتومی

این دو اصطلاح اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند، در حالی که دو درمان کاملا متفاوت هستند. درک تفاوت آن‌ها به شما کمک می‌کند تا طرح درمان پیشنهادی دندانپزشک را بهتر متوجه شوید. پالپکتومی چیست و پالپوتومی کدام است؟

در پالپوتومی، عفونت فقط به بخش تاجی پالپ محدود است و ریشه‌ها هنوز سالم و زنده هستند. در این روش، دندانپزشک فقط پالپ قسمت تاج را برمی‌دارد و روی ورودی کانال‌های ریشه یک ماده دارویی قرار می‌دهد تا پالپ ریشه زنده بماند. اما همان‌طور که توضیح داده شد، در پالپکتومی عفونت به ریشه‌ها نیز سرایت کرده و کل پالپ (هم تاج و هم ریشه) باید تخلیه شود.

جمع بندی

در این مطلب تلاش کردیم به این سوال که پالپکتومی چیست به طور کامل پاسخ دهیم. این درمان یک روش کارآمد برای نجات دندان‌هایی با آسیب شدید پالپ است و از کشیدن زودهنگام آن‌ها، به خصوص در کودکان، جلوگیری می‌کند. پالپکتومی با حذف کامل بافت عفونی، به دندان اجازه می‌دهد تا عملکرد خود را تا زمان مناسب حفظ کند. تفاوت اصلی آن با پالپوتومی در میزان حذف بافت پالپ و وضعیت زنده بودن دندان است. اگر دندانپزشک این درمان را برای شما یا فرزندتان پیشنهاد کرده است، بدانید که این یک اقدام مهم برای حفظ سلامت طولانی‌مدت دهان و دندان است.

مجموعه کافه دنتیست به عنوان یکی از معتبرترین مراجع ارائه دهنده بهترین لوازم پزشکی در ایران، همواره در تلاش است تا با ارائه اطلاعات صحیح و کاربردی، سطح آگاهی شما را در زمینه سلامت دهان و دندان افزایش دهد. از اینکه تا پایان این مقاله با ما همراه بودید، صمیمانه سپاسگزاریم.

همچنین بخوانید: کاربرد لیزر در دندانپزشکی

سوالات متداول

1. چه علائمی نشان می‌دهد کودک به پالپکتومی نیاز دارد؟

درد شدید و مداوم (به خصوص شب‌ها)، حساسیت طولانی‌مدت به گرما و سرما، تورم لثه در اطراف یک دندان خاص، یا مشاهده آبسه (جوش چرکی روی لثه) می‌تواند از علائم نیاز به بررسی و احتمالا انجام پالپکتومی باشد.

2. اگر پالپکتومی انجام نشود، چه مشکلاتی پیش می‌آید؟

در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند گسترش یافته و به استخوان فک آسیب بزند. این وضعیت باعث درد شدیدتر، از دست رفتن دندان و در مورد دندان‌های شیری، آسیب به جوانه دندان دائمی زیرین و ایجاد مشکلات ارتودنسی در آینده می‌شود.

3. آیا پالپکتومی برای کودک دردناک است؟

خیر. تمام مراحل درمان تحت بی‌حسی موضعی کامل انجام می‌شود و کودک هیچ دردی را در حین کار احساس نخواهد کرد. پس از درمان نیز هرگونه ناراحتی جزئی با مسکن‌های معمولی که دندانپزشک تجویز می‌کند به راحتی قابل کنترل است.

4. آیا بعد از پالپکتومی دندان روکش میشود؟

در بیشتر موارد، بله. دندانی که تحت درمان پالپکتومی قرار گرفته، به دلیل از دست دادن بخش زیادی از ساختار خود، شکننده‌تر می‌شود. به همین دلیل، برای محافظت از آن در برابر شکستگی، معمولا از روکش‌های مخصوص (به ویژه در دندان‌های خلفی) استفاده می‌شود.